آموزش برق صنعتی

آموزش برق صنعتی، صنعت برق را میتوان مهمترین صنعت در جهان دانست. در حال حاضر آموزش برق صنعتی بیشترین بازار كار را در رشته هاي برق سیستم هاي قدرت به خود اختصاص داده اند كه در این رشته ها یكي از مهمترین مشاغلي كه دركشور هاي بزرگ دنیا وجو دارد صنعت تابلو سازي مدارهاي فرمان و قدرت مي باشد كه توانسته بازار خوبي را براي افراد ایجاد كند، زیرا تمامي كارخانجات و اداره ها و موسسات و حتي ساختمانهاي بزرگ و كوچك به این صنعت نیازمندند.

امروزه در شهرهاي بزرگ و كوچك كارگاها و شركت هاي زیادي مشغول به كار مي باشند كه توانسته اند افراد زیادي را از نظر شغلي تامین كنند و این صنعت روز به روز پیشرفته تر مي شود تا جایي كه سیستم هاي كنترل میكانیكي در تابلوهاي برق كم كم از رده خارج مي شوند و سیستم هاي هوشمند توانسته بازار كار را در دست بگیرند و كشور ما نیز در حال توسعه در این زمینه ها مي باشد ولي هنوز تمامي كارخانجات و شركتها نتوانسته اند این سیستم جدید را بر روي دستگاه ها و وسایل خود پیاده كنند زیرا در كشور ما متخصصان زیادي در این زمینه وجود ندارند ولي چندین شركت و كارگاه اقدام به تولید این نوع تابلوي سیستم هوشمند كرده اند و باید مسئولان توجه بیشتري را به این مورد داشته باشند.

حفاظت کننده ها در آموزش برق صنعتی

حفاظت به معنای محفوظ کردن دستگاه ها از خطرات می باشد و به کلیه اقداماتی که انجام می دهیم تا دستگاه ها و تاسیسات الکتریکی از خطرات برق آسیب نبینند،حفاظت الکتریکی گفته می شود. ایمنی نیز به معنای محفوظ ماندن از خطرات است و به کلیه اقداماتی که انجام میدهیم تا اشخاص از خطرات برق در امان باشند،حفاظت ایمنی گفته می شود.
حفاظت کننده ها انواع مختلفی دارند که به شرح زیر می باشد:

• فیوزها
• رله ها
• کلیدهای اتومات
  در ابتدا به معرفی فیوزها می پردازیم.

فیوزها

فیوز وسیلهای است که مدارهای الکتریکی را در برابر جریان غیر مجاز محافظت میکند. اگر جریانی بیش از جریان نامی از فیوز بگذرد فیوز میسوزد و بدین ترتیب جریان برق، قطع خواهد میشود. آموزش برق صنعتی به عبارت ساده، فیوز یک وسیله حفاظتی است که در تجهیزات و مدارات الکتریکی به کار برده میشود تا در مواقعی که جریانی بیشتر از حد انتظار از وسیله عبور میکند، با سوختن فیوز مدار قطع شود تا تجهیزات دیگر آسیبی نبینند. فیوزها از لحاظ ساختمان به موارد زیر تقسیم میشوند:
فیوز فشنگی : در شبکه های فشار ضعیف استفاده می شود. این فیوزها دارای دو نوع سریع و تاخیری هستند.فیوزهای فشنگی سریع در مدارهایی که جریان راه اندازی ندارند کاربرد دارد.پس از عبور جریان بیش از جریان نامی،فیوز به سرعت مدار را قطع می کند. فیوز تاخیری در مدارهایی که جریان راه اندازی وجود دارد ولازم است تا اضافه بار کوتاه مدت قطع نشود.مثلا برای راه اندازی موتورها

فیور اتوماتیک: فیوز آلفا و کلید مینیاتوری که در شبکه های فشار ضعیف استفاده میشوند و بطور اتوماتیک مدار را در مقابل اتصال کوتاه و اضافه بار حفاظت میکنند.

فیوز کارتریج :فیوز پیچی است که در شبکه های فشار ضعیف کاربرد دارد.

فیوز کتابی یا کاردی :آموزش برق صنعتی این فیوز دارای دو نوع NH و HH است. فیوز NH دارای قدرت قطع زیاد تا جریان های 25 کیلو آمپر است و نوع HH فیوز ولتاژ بالا و توان بالا میباشد که در شبکه های با قدرت اتصال کوتاه تا چهارصد میلیون ولت آمپر بکار می رود. برای محافظت دستگاه های اندازه گیری –موتورها – کابل در برابر جریان اضافی و اتصال کوتاه کاربر دارد.

فیور ترانسفورماتور cut-out :جهت حفاظت ترانسفورماتور

فیوز روغنی :درجاهایی که احتمال انفجار وجو دارد استفاده میشود .آموزش برق صنعتی المنت در داخل روغن قرار دارد و روغن سریع جرقه را خاموش میکند.

فیوز HRC : این فیوز با ظرفیت قطع کنندگی بالا برای حفاظت بخش هایی از تاسیسات الکتریکی در برابر اثرات حرارتی جریان اتصال کوتاه به کار میرود.آن ها را روی سکسیونرهای قابل قطع در زیر بار سوار میکنند.

رله ها

رله را می توان بر اساس ساختمان به چهار مورد زیر تقسبم بندی نمود :
رله حرارتی یا بی متال : برای محافظت از اضافه بار استفاده می شود.ساختمان این رله از دو نوار فلزی با ضریب انبساط طولی متفاوت تشکیل شده است. نوار بی متال بر اثر عبور جریان گرم میشود و در نتیجه به طرفی که نوار فلزی با ضریب انبساط کمتر قرار دارد، خم میشود و روی کنتاکت کناری خودش اثر می گذارد .این کنتاکت بسته روی بی متال با عدد 95 و 96 نشان داده شده است .چون این کنتکت در ر مدار فرمان با بوبین کنتاتور سری شده است، مانند یک شستی استپ عمل می کد و بوبین کنتاکتور را قطع وموتور را از شبکه جدا میکند.

رله مغناطیسی: این رله به منظور حفاظت در مقابل اتصال کوتاه مورد استفاده قرار میگیرد.این رله از یک هسته مغناطیسی که اطراف آن چند دور سیم پیچیده شده است تشکیل میشود. این سیم پیچ با جریان نصرف کننده به صورت سری قرار میگرد و هنگام عبور جریان اتصال کوتاه باعث مغناطیس شدن و جذب اهرم قطع میشود.

رله کنترل فاز: از این رله برای محافظت از سوختن موتورهای سه فاز در برابر دوفاز شدن یا افزایش و کاهش ولتاژ استفاده میشود. در این رله میتوان زمان تاخیر در قطع و حساسیت رله را تنظیم نمود.

رله کنترل بار:
این رله جایگزین مناسبی برای رله بی متال ونیز برای جلوگیری از سوختن موتورهای سه فاز در اثر دو فاز شدن و اضافه بار بیش از حد است. این رله با داشتن سه عدد ترانس جریان داخلی مشابه، مقدار جریان عبوری هریک از کانال های جریان را مانند آمپرمترهای انبری به صورت القایی اندازه میگیرد و این مقدار را با جریان تعیین شده مقایسه می کند و در صورت اضافه شدن جریان هر خط ، مصرف کننده را از مدار خارج میکند واز صدمه دیدن آن جلوگیری می کند. برای پوشش دادن زمان استارت در موتورهایی که اضافه بار زیادی دارند پیچ تنظیمی بر روی رله برای تنظیم زمان تاخیر پیش بینی شده است . بعد از اینکه رله عمل کرد باید رله ریست شود تا به حالت کار عادی بازگردد. ریست کردن کنترل بار به سه طریق قابل انجام است:
1 – با استفاده از دکمه ریست روی دستگاه
2 – با قطع مدار تغذیه رله برای چند لحظه
3 – ریست اتوماتیک که با اتصال دو ترمینال T1 و T2 بعد از حدود یک دقیقه به طور خودکار انجام میشود.

کلیدها

بمنظور حفاظت تأسیسات روشنائی، برق صنعتی، سیم و کابل و ماشین آلات در برابر اضافه بار و جریان اتصال کوتاه از فیوز، کلید- فیوز و کلیدهای اتوماتیک استفاده می گردد. لیکن به لحاظ اینکه اولا فیوزها همیشه نمی توانند عمل حفاظت موضعی و سلکتیو را در انواع مختلف شبکه ها بطور کامل و بدون خطا انجام دهند و در ثانی بعلت اینکه در شبکه سه فاز در موقع ازدیاد جریان اغلب قطع سه فاز بطور همزمان لازم و ضروری است لذا نمی توان همیشه از فیوز و کلید- فیوز استفاده کرد.

در ضمن در بعضی از شبکه های توزیع می بایست به محض برگشت جریان )ولتاژ( یا افت بیش از حد مجاز ولتاژ، مدار بطور خودکار قطع و آلارمهای لازم ایجاد گردد. همچنین در بعضی موارد ورود اتوماتیک یا دستی دیزل ژنراتور یا ترانسفورماتور در شبکه توزیع جهت تداوم کار شبکه یا انجام تعمیرات دوره ی شبکه اجتناب ناپذیر می باشد. در چنین حالاتی فقط از کلید اتوماتیک می توان استفاده کرد.

کلیدهای اتوماتیک علاوه بر موارد فوق نسبت به فیوزها و کلید- فیوزها دارای مزایای زیر می باشند : کلید خودکار پس از قطع مدار در اثر جریان زیاد و یا هر عامل دیگری بلافاصله مجددا آماده بهره برداری می باشد . با کمک کنتاکتهای فرعی که در آن تعبیه شده می توان وضعیت کلید را در هر حالت (قطع، وصل یا وقوع خطا) توسط سیگنال تعیین و در اطاق فرمان منعکس کرد. ساختمان این کلیدها بگونه ای است که اگر کلید را بر روی یک مدار اتصال کوتاه شده ببندیم، در ضمن عمل بسته شدن، رله اضافه جریان کلید به سرعت وارد عمل شده و مدار را قطع می کند.

کلید اتوماتیک و کلید غیر اتوماتیک: ابتدا لازم است بدانیم کلیدهای اتوماتیک با کلیدهای غیر اتوماتیک چه فرقی دارند،کلیدهای اتوماتیک به کلیدهایی گفته می شود که دارای رله هستند و هر کدام برای کاربردهای مخصوصی مورد استفاده قرار می گیرد بطور مثال کلیدهای اتوماتیک هوایی دارای رله های بسیار هوشمندی از نوع رله های الکترونیکی هستند،اما کلیدهای غیر اتوماتیک کلیدهایی هستند که صرفا برای قطع و وصل مورد استفاده قرار میگیرد و فاقد رله می باشند بطور مثال کنتاکتور یک تجهیز غیر اتوماتیک است که برای قطع و وصل های گوناگون با کاربردهای مختلف یک مشخصه ای دارد.

از انواع کلیدهای فشار ضعیف می توان به کلیدهای زیراشاره کرد :
کلیدهای اتوماتیک کمپکت Moduled Case Circuit Breaker MCCB: کلید اتوماتیک کمپکت از خانواده کلیدهای اتوماتیک بوده، نرم این کلیدها از 15 آمپر تا 1250 آمپر است اما این کلیدها حداکثر تا 1600 آمپر ساخته می شوند. فریم این کلیدها با افزایش جریان نامی آنها بزرگ می شود.

کلیدهای اتوماتیک هوایی Air Circuit Breaker: ACB
این کلیدها از انواع دیگری از کلیدهای اتوماتیک فشار ضعیف هستند که در آمپراژ بالا مورد استفاده قرارمی گیرند. حد بالای جریانی این کلیدها تا 6300 آمپر می باشد . کاربرد کلید هوایی در ورودی تابلوهای برق بوده و در همه تابلوهای برق فشار ضعیف مورد استفاده قرار می گیرد. مانند تابلوهای برق:

• صنایع سیمان
• صنایع نفت
• صنایع مخابرات

کلیدهای مینیاتوری Miniature Circuit Breaker: MCB

در کلیدهای مینیاتوری ، مکانیزم عملکرد حرارتی برای حفاظت در مقابل عبور اضافه جریان و عملکرد مغناطیسی برای حفاظت در مقابل اتصال کوتاه طراحی شده است. عملکرد صحیح و به موقع کلیدهای مینیاتوری در صورتی قابل اعتماد است که این محصول با مشخصات تعیین شده در استانداردهای بین المللی مطابقت داشته باشد.

کلیدهای حافظ موتور ((Motor Protection Circuit Breaker (MPCB): همانگونه که از اسم این کلیدها معلوم است این کلیدها برای حفاظت موتورها بسیار کاربرد دارند،این کلیدها معمولا تا 100 آمپر و 100 کیلوآمپر ساخته میشوند و برای موتورهای تا 55 کیلو وات مناسب هستند.

کلیدهای محافظ موتور ((Motor Protection Circuit Breaker (MPCB):

همانگونه که از اسم این کلیدها معلوم است این کلیدها برای حفاظت موتورها بسیار کاربرد دارند،این کلیدها معمولا تا 100 آمپر و 100 کیلوآمپر ساخته میشوند و برای موتورهای تا 55 کیلو وات مناسب هستند.

کلیدهای محافظ جان Residual Current Circuit Breaker: RCCB
این کلید در هنگام وقوع جریان نشتی در سیستمهای الکتریکی خانگی یا صنعتی باعث قطع جریان برق می شود و از بروز خطرات احتمالی جلوگیری میکند . مکانیزم عملکرد این کلید ، محاسبه اختلاف جریان رفت و برگشتی در مدار است که اگر این اختلاف از حد خاصی تجاوز کند ، نشان دهنده وقوع جریان نشتی در مدار است و بلافاصله دستور قطع توسط کلید محاف جان صادر می شود.

آشنایی با ماشین های الکتریکی آموزش برق صنعتی

تقسیم بندی ماسینهای الکتریکی

پلاک خوانی موتورهای الکتریکی آموزش برق صنعتی

بر روی همه موتور ها پلاکی توسط کار خانه سازنده نصب میشود، در این پلاک کلیه اطلاعات مورد نیاز برای راه اندازی موتور اورده شده است، در صورتی که موارد فوق به درستی رعایت نشوند، موتور میسوزد یا عمر مفید ان کم میشود، در زیر به بررسی هر یک از این علائم میپردازیم.

NO: مدل موتور که معمولا توسط کار خانه مشخص میشود.

type: نام موتور، با داشتن نام موتور ومراجعه به شرکت سازنده میتونید اطلاعات بیشتری در مورد موتور بدست اورید.
AMPS: حداکثر جریان مجازی است که موتور برای کار کردن به ان نیاز دارد.

V ولتاژ كاري الكترو موتور میباشد آموزش برق صنعتی كه نباید ولتاژ بیشتر و یا كمتر به سیم پیچهاي الكترو موتور اعمال گردد.

در صورت وجود علامت ستاره (Y) یا مثلث، ولتاژ در همان اتصال استفاده میشود.مثلا ولتاژ کاری موتور بالا 415 ولت در حالت ستاره است .

HERTZ مشخص کننده فرکانس کاری موتور میباشد ، معمولا فرکانس کاری موتور ها 50 یا 60 هرتز است. دور الكترو موتورها با فركانس ارتباط دارد لذا الكتروموتوري كه در فركانس 50 هرتز مثلا 1500 دور میباشد همین الكترو موتور در فركانس 60 دورش دیگر 1500 نیست.

DATE مشخص کننده تاریخ ساخت موتور است.

R.P. M نشان دهنده دور الكترو موتور در یك دقیقه در روي شقت خروجي میباشد.

KW مقدار توان الكترو موتور را نشان میدهد.

نكته : اگر روي الكترو موتوري نوشته شده بود 380 / 220 V معني ان این است كه این الكترو موتور در شبكه برق 110 ولت كه برخي از كشورها استفاده میشود باید بصورت مثلث و در كشورهاي كه ولتاژ 220 ولت (ولتاژ بین یك فاز و نول) دارند مثل ایران باید بصورت ستاره بسته شود.

IP میزان حفاظت الكترو موتور در مقابل گرد و غبار و .. و طبق جدول زیر میباشد.

عیب یابی موتورهای الکتریکی سه فاز آموزش برق صنعتی

کسب مهارت در عیب یابی نیازمند تجربه عملی ما است. برخی عیب ها را میتوان فقط با مشاهده تشخیص داد و یا با توجه به نوع صدا در هنگام کار به نوع عیب موتور پی برد. به طور کلی هر وسیله الکتریکی دو نوع عیب عمده دارد:
1 -عیب های مکانیکی
2 -عیب های الکتریکی

1 – عیب های مکانیکی: این عیب ها ناشی از خرابی قطعات متحرک و غیر متحرک است. آموزش برق صنعتی مثل شکستگی بدنه و درپوش ها – خرابی بلبرینگ و یاتاقان ها- درگیرشدن رتور با استاتور- لنگی محور رتور این خرابی ها می تواند به علت های زیر باشد:
الف – عدم روغن کاری مناسب
ب – استفاده از موتور در محیط های آلوده
پ – فشار بار بیش از حد روی موتور

2 -عیب های الکتریکی: پس از مطمئن شدن از نبود عیب مکانیکی ، به سراغ عیب های الکتریمی میرویم.این عیب ها در مسیرهای جریان برق به وجود می آید و عموما به سه صورت زیر هستند:
الف – قطع شدگی
ب – اتصال بدنه
پ – اتصال کوتاه حلقه ها
با گذاشتن سه عدد فیوز آمپر پایین سر راه هر فاز ، موتور را برای چند لحظه به ولتاژ نامی وصل میکنیم و عیوب فوق را بررسی میکنیم.

همچنین برای تشخیص معیوب بودن سیم پیچی های موتور یا سوختگی روش های زیر را می توان به کار برد:
1 -با مشاهده عینی: تغییر رنگ سیم پیجی ها و بوی سوختگی
2 -با اهم متر: اندازه گیری مقاومت اهمی هر سه فاز که باید برابر باشد و داشتن قطعی درسیم پیچ ها
3 – با برق شبکه: موتور را برای چند لحظه با گذاشتن فیوز سر راه آن به برق وصل میکنیم .با این کار حالت هایی مثل شیدن جریان زیاد – به دور نامی نرسیدن موتور – داغ کردن موتور ممکن است پیش آید.

عیوب معمول موتور تکفاز خازنی

عیب اول : موتور به شبکه وصب شده است و صدا میکند ولی راه نمی افتد :
1 – خازن خراب است.
2 -قطع شدگی در سیم پیچ های راه انداز
3 -بار زیاد
4 -سربندی غلط
5 – کلید گریز از مرکز خراب است.
عیب دوم : دود کردن موتور :
1 -اتصال کوتاه سیم پیچ
2 -بار زیاد
3 -ولتاژ تغذیه زیاد
4 -خرابی کلید گریز از مرکز که سیم پیچ راه انداز را از مدار خارج نکرده است .
عیب سوم :موتور به سختی راه بیافتد و گشتاور راه اندازی کم باشد :
1 -خازن خراب
2 -کلید گریز از مرکز خراب
3 -یاتاقان فرسوده
عیب چهارم : موتور را به خط تغذیه وصل کردیم و باعث قطع شدن فیوز می شود :
1 -بار زیاد
2 -اتصال کوتاه در سیم پیچی ها
3 -اتصال بدنه