آموزش سیم کشی خانه هوشمند

قابلیتهاي BMS
قبل از اینکه وارد جزئیات نحوه اجراي کار سیم کشی خانه هوشمند شویم لازم است قابلیتهاي BMS را بطور اختصار توضیح دهیم. این توضیح در واقع شرح کلاسه شده تصویر شماره یک و ورودیها و خروجیهاي گفته شده است. علت بیان این توضیحات در قالبهاي مختلف تسلط شما همکار محترم و اشراف کامل شما به سیستم است تا در ارائه مطالب به مشتریان و مصرف کنندگان خود توان شرح موضوعات را از دیدگاههاي مختلف داشته باشید. لذا توضیحات این قسمت با دیدگاه غیر فنی و جنبه مورد نیاز مصرف کننده خدمتتان ارائه شده است.

اصول خانه هوشمند و نحوه پیاده سازی آن

• روشنایی اتوماتیک: در یک خانه هوشمند چراغ همه فضاها با حضور فرد به صورت اتوماتیک روشن و پس از خروج از آن مجدداً خاموش می شود.
• اعلام سرقت: دستگاه BMS مجهز به یک سیستم اعلام سرقت پر ظرفیت می باشد که هر کدام به صورت جداگانه می تواند فعال یا غیر فعال شود.
• اعلام حریق و اعلام نشت گاز: دستگاه BMS مجهز به سیستم هاي اعلام حریق و نشت گاز است که تمام قسمتهاي خانه هوشمند را تحت پوشش قرار می دهد.
• تابلو BMS: قسمت مرکزي خانه هوشمند است که به جاي تابلو فیوز مینیاتوري در هر واحد نصب و کنترل خانه را به عهده میگیرد.
• سناریو: BMS داراي برنامه قابل تنظیم یا سناریو است که هر سناریو فقط با فشار یک کلید ریموت اجرا می شود . بطور مثال می توان کلید شماره 1 ریموت را براي سناریو خروج از منزل چنین تعریف کرد : همه روشناییها و کولر خاموش، دزدگیر فعال، گاز اصلی قطع و صفحه کلید ها قفل شوند.
• شیر برقی گاز: با نصب این شیر در ورودي اصلی گاز واحد می توان از داخل و یا خارج منزل توسط دستگاه BMS آن را کنترل کرد. همچنین در هنگام وقوع حریق، نشت گاز به صورت اتوماتیک توسط دستگاه قطع می شود.
• تلفن کننده: دستگاه BMS در زمان وقوع سرقت، حریق یا نشت گاز به صورت تلفنی شما را مطلع می کند.
• سیستم توزیع فرمان: یکی از امکاناتی که سیم کشی خانه هوشمند دستگاه BMS در اختیار شما قرار می دهد امکان خاموش و روشن کردن روشناییها و کنترل لوازم توسط تجهیزات زیر است: ریموت کنترل، مانیتور لمسی، گوشی تلفن داخل منزل و کنترل خانه از راه دور توسط تلفن همراه.
• کنترل تردد: BMS داراي یک سیستم کنترل تردد است که در هنگام ورود به منزل با کشیدن کارت بر روي دستگاه کارتخوان ضمن خاموش شدن دزدگیر، قفل برقی درب واحد نیز باز می شود.

نحوه توزیع برق در یک خانه هوشمند
چنانچه قبلاً اشاره شد تابلوي مرکزي بجاي سیم کشی خانه هوشمند BMS جعبه فیوز مینیاتوري واحد نصب می شود . لذا برق تمام قسمتهاي خانه از این تابلو توزیع می شود که در این فصل به آن می پردازیم.

توزیع برق پریزها
در حالت کلی می توان گفت نحوه توزیع برق در پریزهاي هر واحد منطبق بر استانداردهاي برق معمولی ساختمان می باشد و فقط به این نکته باید توجه کرد که برق تمام پریزها باید مستقل از روشنائیها باشد. توجه : در هر قسمت راهنما که به مسئله جدا بودن برق اشاره می کنیم، منظورمان خط برق شامل فاز و نول است و جدا کردن فاز به تنهایی کافی نیست البته این مسئله به جهت رعایت ایمنی مصرف کننده مطرح می گردد . و از جنبه کارکرد دستگاه اشکالی ایجاد نخواهد کرد. چنانچه نیاز داشته باشید یک مصرف کننده بخصوص را که از پریز برق آن تامین می شود توسط دستگاه BMS کنترل ( خاموش یا روشن ) کنید، باید برق این پریز هم بصورت مستقل و بدون ارتباط با سایر پریزها به سیم کشی خانه هوشمند دستگاه متصل شود . تنها نکته قابل توجه مقدار مصرف آن وسیله است و اگر توان مصرف ( وات ) زیادتر از حد متعارف لوازم معمولی و یا حد تغییر آن به دلیل ثابت نبودن وسیله اي که به آن متصل می شود، خیلی متفاوت باشد لازم است جهت جلوگیري از آسیب دیدن تابلو، یک کنتاکتور بر سر راه آن قرار دهید.

توزیع برق روشنائیها بصورت کلی
براي ورود به این بحث لازم است به موضوع روشنایی اتوماتیک چراغها اشاره کنیم. می دانید که همه چراغهاي یک خانه هوشمند بصورت اتوماتیک و بدون نیاز به زدن کلید به محض ورود فرد روشن و پس از خروج مجدداً بصورت خودکار خاموش می شود . لذا لازم است برق فضاها را بصورت مستقل و تفکیک شده توزیع کنیم . بطور مثال وقتی نیاز دارید چراغهاي یک اتاق بصورت مستقل از سایر اتاقها با ورود شخص روشن شود، باید برق روشنائیها این اتاق از تابلوي BMS جداگانه کشیده شده باشد. این مسئله براي هر یک از فضاها مانند سایر اتاقها، سرویس بهداشتی، آشپزخانه، راهرو، سالن و … باید رعایت گردد.

آیا لازم است در مرحله لوله گذاري، لوله برق همه فضاها را از هم جدا کنیم؟ پاسخ منفی است. با رعایت حدود استاندارد که مشخص می کند چه تعداد رشته سیم در یک لوله با سایز خاص مجاز می باشد می توانید مسیرها را توزیع کنید . به زبان ساده ممکن است از تابلوي BMS فقط یک لوله به اتاق خواب ها رفته باشد شما می توانید در مرحله سیم کشی، برق را از اتاق اول به اتاق دوم و از آنجا با همان یک لوله به تابلوي BMS بکشید. این نوع مدیریت در تمام قسمتهاي خانه قابل اجرا است.

توزیع برق روشنائیها در هر فضا ( مانند اتاقها و غیره )
پس از توضیحات فوق، این سوال براي شما پیش می آید که با این نحوه توزیع کلی برق، چطور روشنائیهاي یک اتاق توسط دستگاه BMS کنترل می شوند حال آنکه ممکن است در همین اتاق مورد نظر بیش از یک پل روشنایی داشته باشیم، البته وقتی در اتاق کلید تعبیه می کنیم وقتی کلید قطع است هیچ چراغی توسط دستگاه نمی تواند روشن شود؟!

البته همینطور است. یعنی برق به جاي فیوز مینیاتوري از سیم کشی خانه هوشمند دستگاه BMS به کلید اتاق، و از آنجا به چراغها رفته است و البته فاز ورودي همه کلیدها یی که ممکن است در یک اتاق داشته باشید با هم یکی بوده و با قطع این فاز همه چراغها خاموش می شوند . لذا لازم است کمی در خصوص فلسفه این نوع توزیع برق در خانه هوشمند توضیح بدهم .تصور کنید اگر به دلیل اینکه چراغها همه بصورت اتوماتیک روشن میشوند، کلیدهاي برق را حذف کنیم چه اتفاقی خواهد افتاد؟!

عملاً به هیچ مشکلی برخورد نخواهیم کرد و چراغها توسط BMS روشن و خاموش می شوند، ولی یک نگرانی از طرف خریدار وجود دارد و آن هم اینکه، اگر دستگاه BMS دچار مشکل شود چه باید کرد؟ و این نگرانی با توجه به نو پا بودن این صنعت کاملاً منطقی است . لذا باید روش گذار یا میانی را انتخاب کرد، تا آنجا که با رشد روز افزون نمایندگیها و متخصصین و فراگیر شدن تکنولوژي اطمینان خاطر سازندگان و مصرف کنندگان جلب شود. لذا با این نوع توزیع برق علیرغم اینکه هنوز سیستم برق را متحول نکرده ایم ولی قادر خواهیم بود.

تکنولوژي BMS را پایه گذاري کنیم . بدینصورت که اگر دستگاه BMS دچار مشکل شده براحتی می توان با زدن چند کلید مسیر برق را اصطلاحاً یکسره کرد و جهت استفاده از روشنائیها همان کلیدهاي سنتی را بکار گرفت تا تعمیر یا اصلاح مورد نیاز انجام شود . با این روش می توان BMS را در یک مرحله بومی کرد تا زمینه نفوذ آن به صنعت ساختمان فراهم شود . از طرفی بسترسازي BMS براین اساس باعث شده تا خریداران دستگاه یا سازندگان، از حداقل استانداردهاي توزیع برق بهره مند شوند.

براي استفاده از BMS دیگر نمی توان پریزها و کلیدها را از یک فیوز مینیاتوري تغذیه کرد و از طرفی برق روشنایی مناطق مختلف نیز از یکدیگر تفکیک شده اند که باز هم سطح کیفی کار را افزایش داده است.

مزیت انتخاب: وجود کلیدهاي روشنایی در سیستم BMS قابلیت انتخاب میزان روشنایی را متناسب با شرایط شبانه روز، در اختیار مصرف کننده قرار می دهد. بطور مثال اگر در یکی از فضاهاي خانه به اندازه چهار پل روشنایی تعبیه شده باشد، آیا همیشه همه آنها مورد نیاز هستند؟ ممکن است در ساعاتی از شبانه روز فقط یکی از این چراغها براي روشنایی محیط کار کافی باشد، بنابراین می توان بقیه کلیدها را خاموش کرد. در این حالت با هر بار ورود و خروج به این فضا فقط به اندازه اي که نیاز داریم برق مصرف می کنیم. از طرفی در هنگام استراحت شبانه که نیاز به نور نداریم، می توانیم حتی بدون تغییر تنظیمات سیستم با خاموش کردن کلید از روشن شدن چراغها جلوگیري کنیم ( یعنی چشمی اتاق خواب شما را مشاهده می کند ولی چون کلید خاموش است چراغها روشن نمی شود).
این نوع استفاده براي افراد مسن یا کودکان از پیچیده جلوه کردن سیستم جلوگیري می کند. به هر ترتیب نباید فراموش کرد که مهمترین قابلیت روشنایی اتوماتیک این است که شعار لامپ اضافی خاموش توسط دستگاه عملی شود و هرگز در فضایی که شخصی حضور ندارد چراغی روشن باقی نخواهد ماند. نحوه توزیع برق در سیستم BMS در شکل 2 نمایش داده شده است. فرض کنید لامپ نمایش داده شده مربوط به اتاق خواب است. حال اگر تعداد لامپها، 5 عدد و کلیدها، 3 پل باشند نحوه سیم کشی چگونه است؟

توجه کنید از تابلوي BMS به این اتاق فقط یک فاز و نول خواهد آمد.

توجه: توضیحات بیشتر در این زمینه، در مبحث روشنایی اتوماتیک آمده است . بلوك دیاگرام توزیع برق روشنایی براي یک خانه در حالت کلی به شکل زیر خواهد بود:

توجه: محدودیتی در تعداد فضاها، مصرف کننده ها و تعداد طبقات یک ساختمان در سیستم BMS وجود ندارد. میتوان بر اساس نیاز مشتري و یا نوع کاربري ساختمان، اعم از تجاري، مسکونی، اداري و یا هر نوع کاربري دیگر، متناسب با درخواست کارفرما، تابلوي مورد نظر را طراحی نمود و همچنین امکان شبکه کردن تابلوها و مانیتورها در ساختمانهاي بزرگ اداري و کنترل همه طبقات از اتاق کنترل وجود دارد.

نصب قسمت مرکزي سیستم BMS:

محل نصب: تابلو BMS از نظر ماهیت توزیع شبکه برق، نقش تابلوي برق واحد مسکونی را دارد و می تواند بجاي جعبه فیوز مینیاتوري هر واحد نصب گردد . بنابراین فیوزهاي لازم در همین تابلو تعبیه شده اند. و باید توجه
داشت که فیوزهاي برق به هیچ وجه با تعبیه این تابلو حذف نمی شوند.

ابعاد تابلو 60*80 و عمق 10 سانتی متر طراحی شده است و براحتی در یک دیوار تیغه اي 10cm بصورت توکار قابل نصب می باشد. ارتفاع مناسب جهت نصب این تابلو 130cm از کف تمام شده تا لبه زیرین تابلو می باشد. به منظور جلوگیري از آسیب دیدن تجهیزات داخل تابلو، در مرحله سیم کشی ساختمان یک تابلوي خالی، در داخل دیوار مورد نظر نصب می شود و در انتهاي کار ( در زمان نصب نهایی تجهیزات ) متعلقات داخل تابلو که بروي یک کفی جمع آوري شده است، داخل تابلو نصب می گردد.

دقت کنید محلی را که براي نصب تابلو در نظر می گیرید حداقل از هر طرف راست و چپ تابلو 5cm جاي آزاد داشته باشد. بطور مثال چنانچه محل مورد نظر در یک کنج قرار دارد، لبه تابلو از کنج دیوار حداقل 5cm فاصله داشته باشد و به این کنج نچسبد.

هشدارها (warning): از نصب تابلو در محلی که در معرض آب و رطوبت باشد جداً خودداري نمائید . محل نصب تابلو به جهت مسائل ایمنی حتماً باید براحتی در دسترس ساکنین باشد. چنانچه محل نصب تابلو به ناچار پشت یکی از دربها قرار گرفته است مطمئن شوید در صورت باز شدن درب، آسیبی به تابلو نمی رسد. لذا از نصب تابلو در داخل کمد و یا محل هایی که دسترسی به آن در مواقع ضروري و یا در زمان تعمیرات دشوار باشد خودداري کنید.

روشنایی اتوماتیک: چراغها در همه فضاهاي یک خانه هوشمند بصورت اتوماتیک و بدون نیاز به زدن کلید فقط با حضور فرد روشن و پس از خروج او مجدداً خاموش می شوند . نحوه انجام این عمل بدین صورت است که سنسورهاي حرکتی یا اصطلاحاً چشمی ها در هر محل، حضور فرد را بررسی می کنند و اگر بطور مثال شخصی وارد سالن

شود، چشمی سالن او را می بیند و دستگاه BMS را از ورود فرد مطلع می کند . دستگاه BMS بر اساس تنظیماتی که از قبل انجام داده اید، می داند که در این صورت باید برق روشنایی کدام فضا را وصل کند و بنابراین بلافاصله برق سالن وصل و هر چراغی که کلید آن در وضعیت روشن قرار داشته باشد، روشن می شود . حتماً توجه دارید که اگر کلید مربوط به چراغی، در وضعیت خاموش قرار داشته باشد آن چراغ روشن نخواهد شد، مانند زمانی که بطور مثال در اتاق خواب در حال استراحت هستید و کلید را خاموش کرده اید، بنابراین حتی اگر شخصی وارد اتاق شود چراغ روشن نخواهد شد تا مزاحمتی براي فرد ایجاد نشود.

همانطور که در تصویر شماره 4 مشاهده می کنید اگر کلید سقفی خاموش و کلید چراغ دیواري در وضعیت
روشن باشد با ورود فرد به داخل اتاق، فقط چراغ دیواري روشن می شود.

نحوه سیم کشی رادارها در خانه هوشمند:

آنچنانکه از توضیحات قبل برمی آید، هر فضاي مستقل باید یک رادار ( چشمی) جهت پوشش این فضا داشته باشد تا حضور یا عدم حضور فرد را در آن بررسی کند . بنابراین در نگاه کلی اگر یک خانه داراي 2 اتاق خواب، 1 توالت، 2 راهرو، 1 آشپزخانه و 1 سالن باشد نیاز به 7 عدد چشمی جهت پوشش این فضاها خواهد داشت. در عین حال در خصوص جانمایی این چشم ها ( تعیین محل نصب ) باید نکاتی را مد نظر قرار دهید:
الف: زاویه دید چشمی هاي مورد استفاده 90 درجه می باشد به عبارت ساده، هر چشم علاوه بر مسیر مستقیم دید خود 45 درجه به سمت راست و 45 درجه به سمت چپ را تحت پوشش قرار می دهد. با این توضیح آیا می توانید بهترین محل نصب یک رادار در یک اتاق مستطیل شکل را تعیین کنید به طوري که همه قسمتهاي اتاق در دید این چشمی قرار داشته باشد؟ می توانید نحوه صحیح و غلط این جانمایی را در شکل 5 مشاهده کنید.

توجه به این نکته نیز مفید خواهد بود که چشمی هاي ارائه شده توسط این شرکت فضاي زیرین خود را نیز می بینند . بنابراین نصب چشمی در کنجی از اتاق که بالاي درب ورودي باشد اشکالی نخواهد داشت و حتی در اغلب موارد جهت انجام راحت تر لوله گذاري از طریق سقف کاذب بین اتاقها، می تواند بهترین محل نصب چشمی نیز باشد. آیا می توانید این حالت را در یکی از پروژه هاي خود تجسم کنید؟
براي توضیح بیشتر می توانید به جانمایی چشمی ها در محصول اتولایت راه پله که یکی از تولیدات شرکت ام . اند . اچ می باشد توجه کنید . لازم به ذکر است این دستگاه براي روشنایی اتوماتیک راه پله و پارکینگ ها طراحی شده است که در صرفه جویی مصرف بسیار مفید و کار آمد است .